طراحی محتوای آموزش سنجش‌های شیمی سبز برای دانشجویان کارشناسی شیمی: سنجش‌های جرمی و زیست‌محیطی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

گروه آموزشی شیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران. ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر طراحی محتوای آموزش سنجش ­های شیمی سبز برای دانشجویان کارشناسی شیمی است. این پژوهش برحسب هدف از نوع کاربردی ـ توسعه­ ای و از نظر جمع آوری و تحلیل داده­ ها از نوع توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از فن تحلیل محتوا می­ باشد. نمونه آماری استفاده شده مجموعه­ ی کتاب­ ها، مقاله­ ها، مجله ­ها و پایان نامه­ های مرتبط با شیمی سبز بوده که تا اشباع نظری داده ها انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با بررسی ادبیات و پیشینه موضوع درمورد چگونگی طراحی محتوای آموزشی شیمی سبز، با راهنمایی متخصصان این حوزه، طی چندین مرحله رفت و برگشتی کد گذاری محوری، سرفصل­ هایی تعیین شد و سپس براساس سرفصل­ های تعیین شده اهدافی برای هر مبحث در جدول هدف ـ محتوا نوشته شد. نتیجه­ های پژوهش نشان داد که برای طراحی محتوای آموزش سنجش­ های شیمی سبز، دو مقوله­ ی سنجش ­های جرمی و سنجش ­های زیست محیطی، اصول شیمی سبز می­ تواند به صورت کمی مورد ارزیابی قرار گیرد. در این دو مقوله روش­های متنوعی برای ارزیابی سبز بودن یک واکنش (سنتز واکنش ­های آلی) شناسایی شدند، از جمله؛ اقتصاد اتمی، کارایی جرم واکنش، پارامتر بازیافت مواد، فاکتور زیست محیطی، شدت جرم فرایند و بازده جرم مؤثر که در یک چارچوب مفهومی ارایه شده اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

[1] Hjeresen D. L., Anastas P. T., New Paid Affiliate Members Mean More Sponsored Affiliates in Developing Countries, Chemistry International, 24(1): 13-14, (2002).
[2] Kirchhoff M., Education for a Sustainable Future, Chem. Edu., 87, 121, (2010).
[3] Abhyankar S. B., "Introduction to Teaching Green Organic Chemistry", CRC Press: Boca Raton, (2012).
[4] Goes L.F., Leal S.H., Corio P., Fernandez C., "Pedagogical Content Knowledge Aspects of Green Chemistry of Organic Chemistry University Teachers", esera.org, (2013).
[5] Abraham M. A., Clark J., Winterton N., "Green Chemistry Metrics: Measuring and Monitoring Sustainable Processes", Edited by Alexei L., David J., Constable, Blackwell Publishing Ltd, ISBN: 978-1-405-15968-5, (2009).
[6] Andraos J., Dicks P. A., Green Chemistry Teaching in Higher Education: A Review of Effective Practices, Chem. Educ. Res., 13:69-79, (2012).
[7] Falah H., Environmental Chemistry is the Importance of Chemistry to the Environment, Arabian Journal of Chemistry,  7:1-4, (2013).
[8] Anastas  P., Warner J., "Green Chemistry: Theory and Practice", New York: Oxford University Press (1998).
[9] Poliakoff  M.,  Fitzpatrick  M., Farren  T.R.,  Anastas  P.,  Green Chemistry: Science and Politics of  Change, Science, 297: 807-810, (2002).
[10] Tobiszewski  M.,  Marć  M.,  Gałuszka  A.,  Namieśnik  J.,  Green Chemistry Metrics with Special Reference to Green Analytical Chemistry, Molecules, 20: 10928-10946, (2015).
[11] مستشاری، سید رضا، دیدگاه‌های آموزشی و پژوهشی شیمی سبز، مجله محیط شناسی، 33: 100 تا 104، (1383).  
[12] شاهی بیگباغی، جهان؛ صباغان، مریم؛ امام جمعه، محمدرضا، آموزش شیمی سبز، با طراحی و اجرای آزمایش‌های سبز در مبحث استوکیومتری شیمی متوسطه ، نشریه فناوری آموزش، 11: 21 تا 34، (1395).         
[13] حبیبی، لیلا؛ صباغان، مریم؛ امام جمعه، محمدرضا، مطالعه تطبیقی آموزش شیمی سبز در برنامه درسی مدارس متوسطه (ایران و چهار کشور پیشرفته) ، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 61: 67 تا 90، (1395).
[14] عابدینی، مژگان؛ صباغان، مریم؛ امام جمعه، محمدرضا، "طراحی برنامه درسی آزمایشگاه شیمی آلی بر مبنای شیمی سبز"، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، (1394).
[15] حسن‌زاده مقیمی، ژیلا؛ صباغان، مریم؛ امام جمعه، محمدرضا، "بررسی تجارب جهانی در زمینه آموزش شیمی سبز به معلمان به منظور ارایه راهکارهای مناسب در ایران"، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، (1395).
[16] نبی‌زاده کوکیا، شبنم؛ صباغان، مریم؛ قلخانی، معصومه؛ احمدی، غلامعلی، "طراحی محتوای آموزشی تولید سوخت های زیستی از زیست توده ها برای دانشجویان رشته شیمی: تاکید بر نانو فناوری"، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، (1395).
 [17] سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه، روش­های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه، (1393).
[18] Albini A.,  Protti S., Paradigms in Green Chemistry and Technology, Springer Briefs in Green Chemistry for Sustainability, DOI 10.1007/978-3-319-25895-9_2, (2016).
[19] Dicks A.P., Hent A., "Green Chemistry Metrics A Guide to Determining and Evaluating Process Greenness", Springer Cham Heidelberg, ISBN 978-3-319-10500-0.(2015)
[20] Tobiszewski M., Mać  M., Gałuszka A., Namieśnik J., Green Chemistry Metrics with Special Reference to Green Analytical Chemistry, Molecules. 20: 10928-10946, (2015).
[21] Lapkin A., Constable D., "Green Chemistry Metrics: Measuring and Monitoring Sustainable Processes", Blackwell Publishing Ltd, ISBN: 978-1-405-15968-5,(2009).
[22] Constable D., Curzons  A., Cunningham V., Metrics to ‘Green’ Chemistry—Which are the Best? Green Chemistry 4: 521-527 (2002).
[23] Zhang W., Berkeley W., "Green Techniques for Organic Synthesis and Medicinal Chemistry", Hoboken, NJ: John Wiley & Sons Inc, ISBN 9781119288176 (pdf), P:6, (2018).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار